ΜΕΡΟΣ Α - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ - ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Το ελεύθερο άλογο (Equus caballus) δεν διαφέρει μορφολογικά από το οικόσιτο. Είναι θηλαστικό και ανήκει στην τάξη Perissodactyla, και στην οικογένεια Equidae. Εμφανίζεται με ποικίλα χρώματα, αλλά συνήθως σε ένα πληθυσμό υπερισχύουν αυτά τα οποία είχαν οι αρχικοί πρόγονοι. Τα συνηθισμένα χρώματα είναι καφέ, μαύρο, άσπρο και γκρι με σκοτεινές αποχρώσεις σε διάφορα σημεία τους σώματος. Το άλογο έχει εξημερωθεί από τον άνθρωπο σχετικά πρόσφατα (3.600 π.Χ. περίπου) και εμφάνιζε αρκετές γενετικές διαφορές πριν την εξημέρωσή του. Το μέσο ύψος κυμαίνεται από 1,3 έως 1,6m, το μήκος είναι 220-280cm και το σωματικό βάρος μπορεί να φτάσει έως τα 300-450kg.
Το άλογο μπορεί να επιβιώσει σε ποικιλία περιβαλλόντων, προτιμά όμως ψυχρά και υγρά περιβάλλοντα, όπως λιβάδια, στέπες, υγροτόπους, ακτές και ανοικτά δάση σε ομαλά βουνά. Συναντάται σε σχετικά μεγάλα υψόμετρα με σχετικά ήπιες κλίσεις, αλλά πάντα κοντά σε πηγές με νερό. Το άλογο είναι μονογαστρικό φυτοφάγο και καταναλώνει ημερησίως τροφή ίση με το 2-2,5% του σωματικού του βάρους. Καταναλώνει σχεδόν ποσοστό 50-75% του χρόνου του για τροφοληψία. Τρέφεται κυρίως με ποώδη φυτικά είδη, αλλά και με ξυλώδη φυτά. Είναι επιλεκτικό ως προς το είδος τροφής και μπορεί να διανύει μεγάλες αποστάσεις ημερησίως μακριά από τις πηγές νερού για αναζήτηση ποιοτικής τροφής. Είναι πολυγυνικό είδος και συγκροτεί μικρές αγέλες οι οποίες αποτελούνται από ένα κυρίαρχο αρσενικό επιβήτορα και 5-6 θηλυκά (φοράδες) με τα μικρά τους διαφόρων ηλικιών, καθώς και μικρό αριθμό από εργένικα ή μοναχικά αρσενικά. Το θηλυκό συνήθως παραμένει στην αγέλη εκείνη που έχει μείνει πρώτη φορά έγκυο. Η κυοφορία διαρκεί 336 ημέρες και η μεγαλύτερη συχνότητα τοκετών εμφανίζεται την άνοιξη (Απρίλιο-Μάιο). Το θηλυκό γεννά συνήθως ένα μικρό και σπάνια δύο. Τα μικρά, σε λίγο χρόνο μετά τη γέννησή τους μπορεί να σταθούν στα πόδια τους και να ακολουθήσουν την αγέλη. Η ανάπτυξή τους είναι αρκετά γρήγορη και η βόσκηση μπορεί να αρχίσει από τον δεύτερο μήνα της ζωής τους. Η σεξουαλική ωριμότητα επέρχεται μετά από 2,5-3 έτη στα θηλυκά και μετά από 3-4 έτη στα αρσενικά. Συνήθως ζει 25-30 έτη. Φυσικός εχθρός του αλόγου είναι ο λύκος, ο οποίος θηρεύει τα μικρά νεογέννητα πουλάρια.
Στη χώρα μας απαντώνται αρκετοί πληθυσμοί που ανήκουν σε διαφορετικές φυλές (π.χ. Πίνδου, Θεσσαλίας, κλπ) τόσο στην ενδοχώρα όσο και σε ορισμένα νησιά, οι οποίοι είναι απομονωμένοι μεταξύ τους. Αυτοί προέκυψαν από απελευθερώσεις ατόμων από υλοτόμους ή κτηνοτρόφους, τα οποία στη συνέχεια προσαρμόστηκαν στις τοπικές συνθήκες. Ενδεικτικά, καλοί πληθυσμοί άγριων αλόγων απαντώνται στο Δέλτα του Έβρου ποταμού, στην ορεινή Ροδόπη, στο Μενοίκιο όρος, στο Δέλτα Αξιού-Αλιάκμονα, στον νότιο Όλυμπο, στην Ευρυτανία, στην Αιτωλοακαρνανία, στην Αττική, στην Κεφαλονιά στην Πελοπόννησο, κ.α. Στην Κεφαλονιά συναντάται από την κορυφή του όρους Αίνου προς τις νότιες παρυφές του και μεταξύ των οικισμών Πάστρας και Μαρκόπουλου.
Σε όλη τη χώρα έχουν αναφερθεί προσκρούσεις αλόγων με οχήματα, ενώ τα κυρίαρχα αρσενικά μπορεί να γίνουν επιθετικά στον άνθρωπο κατά την περίοδο του τοκετού των θηλυκών της αγέλης. Μεγάλοι πληθυσμοί μπορεί να προκαλούν υπερβόσκηση και καταπάτηση της βλάστηση, ςενώ σε περιόδους έλλειψης τροφής μπορεί με τη φλοιοφαγία να επηρεάζουν την επιβίωση των ξυλωδών φυτών. Επίσης, μπορεί να επιταχύνουν τη διάβρωση σε επικλινή εδάφη. Θεωρείται ότι ανταγωνίζονται τροφικά τα μεγάλα κτηνοτροφικά ζώα (αγελάδες) και μπορεί να επηρεάζουν με τη βόσκηση τόσο τα φυσικά οικοσυστήματα όσο και τα αγροτικά συστήματα. Σε υγροτόπους μπορεί να επηρεάζουν την αναπαραγωγή των πτηνών, επειδή με τη βόσκηση αυξάνουν την ορατότητα των φωλιών στους θηρευτές, ενώ με την ποδοπάτηση μπορεί να καταστρέφουν το περιεχόμενο των φωλιών. Μπορεί να μεταδώσουν ασθένειες σε άλλα κτηνοτροφικά ζώα. Στις περιοχές που έχει εισαχθεί από τον άνθρωπο (Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία πριν από 200 χρόνια έχουν αυξηθεί δραματικά οι πληθυσμοί του προκαλώντας τεράστιες οικονομικές ζημιές, αλλά και οικολογικές επιπτώσεις εις βάρος των αυτόχθονων φυτοφάγων ειδών. Βασικός λόγος αύξησης των πληθυσμών είναι η απουσία φυσικών θηρευτών.
Το άλογο δεν συμπεριλαμβάνεται σε κάποιο καθεστώς προστασίας της IUCN, ούτε σε κάποιο παράρτημα της διεθνούς σύμβασης για την εμπορία της άγριας χλωρίδας και πανίδας (CITES), ενώ αντίθετα συγκαταλέγεται στον κατάλογο των ανεπιθύμητων εισβλητικών ειδών (GISD 2022). Με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση των ζημιών, είναι απόλυτη ανάγκη η άμεση λήψη μέτρων για τη διαχείριση του πληθυσμού του αλόγου στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου και στην περιοχή της Ναυπακτίας. Το πρώτο, απαραίτητο, βήμα για τη στοχευμένη αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η ακριβής και αξιόπιστη εκτίμηση του μεγέθους του πληθυσμού και της κατανομής του είδους στις περιοχές αυτές.
Σκοπός της σύμβασης είναι: (α) να εκτιμηθεί η αφθονία και η κατανομή του πληθυσμού των άγριων αλόγων στην ευρύτερη περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου και της Ναυπακτίας, (β) να μελετηθεί το διαιτολόγιο του άγριου αλόγου και να αξιολογηθούν οι πιθανές επιπτώσεις στις φυτοκοινότητες και στα ενδιαιτήματα των περιοχών και (γ) να αξιολογηθεί η υφιστάμενη κατάσταση ώστε να προταθούν μέτρα για την άμβλυνση της σύγκρουσης μεταξύ των αλόγων και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις περιοχές αυτές.
ΦΑΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ – ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ
Η σύμβαση αναλύεται σε τρία Πακέτα Εργασίας (ΠΕ) που θα υλοποιηθούν, αντίστοιχα, σε τρεις φάσεις, όπως περιγράφεται παρακάτω:
ΦΑΣΗ Α΄: Εκτίμηση αφθονίας και κατανομής (ΠΕ1)
Αντικείμενο: Το ΠΕ1 αφορά την άμεση παρακολούθηση του είδους με έρευνα πεδίου. Η έρευνα πεδίου θα επικεντρωθεί στις περιοχές που θα υποδειχθούν από την Αναθέτουσα Αρχή, καθώς και σε περιοχές όπου το ενδιαίτημα θα κριθεί κατάλληλο για την παρουσία του είδους, μετά από επί τόπου επισκέψεις του αναδόχου. Θα γίνουν καταγραφές από εποπτικά σημεία θέας (vantage points) με τη χρήση διοπτρών και θερμικών καμερών ενσωματωμένων σε ιπτάμενα μη-επανδρωμένα οχήματα σταθερής πτέρυγας. Επίσης θα τοποθετηθούν φωτοπαγίδες σε μονοπάτια, καθώς και κοντά σε πηγές ή συγκεντρώσεις με νερό. Από τις καταγραφές των θέσεων παρουσίας των αλόγων θα δημιουργηθεί χάρτης με την περιοχή κατανομής του είδους και θα προσδιοριστεί η καταλληλόλητα χρήσης εναλλακτικών χρήσεων γης. Το σύνολο της πληροφορίας θα αξιοποιηθεί για τον προσδιορισμό της αφθονίας του πληθυσμού. Το πρωτόκολλο παρακολούθησης που θα χρησιμοποιηθεί για τις εργασίες της φάσης αυτής θα υποβληθεί από τον Ανάδοχο το μέγιστο ένα (1) μήνα από την υπογραφή της σύμβασης για έγκριση της Αναθέτουσας Αρχής. Η παρακολούθηση του πληθυσμού θα γίνει με εργασία πεδίου διάρκειας 30-40 ημερών.
Παραδοτέα:
ΠΕ1.1 Συμπληρωμένα πρωτόκολλα παρακολούθησης, συνοδευόμενα από φωτογραφική τεκμηρίωση των εργασιών πεδίου.
ΠΕ1.2 Έκθεση αποτελεσμάτων παρακολούθησης, προσδιορισμός αφθονίας του πληθυσμού και χάρτες κατανομών
Διάρκεια: 5 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης.
ΦΑΣΗ Β΄: Εκτίμηση τροφικών συνηθειών (ΠΕ2)
Αντικείμενο: Το ΠΕ2 αφορά την ανάλυση των τροφικών συνηθειών του άγριου αλόγου, με έρευνα πεδίου και εργαστηριακές αναλύσεις. Θα συλλεχθεί εποχικά επαρκής αριθμός δειγμάτων από απεκκρίματα, καθώς επίσης και από φυτικά είδη της περιοχής για τη δημιουργία κλείδας αναφοράς. Από τα φυτικά είδη θα δημιουργηθεί φωτογραφική κλείδα με τους ιστούς της επιφάνειας των φύλλων ή άλλων φυτικών τμημάτων. Τα δείγματα των απεκκριμάτων θα αναλυθούν μικροϊστολογικά με μικροσκόπιο στο εργαστήριο για να αναγνωριστούν τα φυτικά taxa και να προσδιοριστούν, εφόσον είναι εφικτό, στο χαμηλότερο επίπεδο (πχ είδος) βάσει ορισμένων χαρακτηριστικών (σχήμα και διάταξη κυττάρων, αφθονία στομάτων, σχήμα και τύπος τριχών κλπ.). Από την ανάλυση των εποχιακών τροφικών συνηθειών θα αξιολογηθεί η πιθανή επίπτωση των αλόγων στις φυτοκοινότητες, καθώς και στα ενδιαιτήματα των περιοχών. Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής Παρακολούθηση του πληθυσμού και προτάσεις διαχείρισης των άγριων αλόγων (Equus caballus) στον Εθνικό Δρυμό Αίνου και σε περιοχές της Ναυπακτίας.
Παραδοτέα:
ΠΕ2.1 Έκθεση αποτελεσμάτων και πίνακας με τις εποχιακές τροφικές συνήθειες του άγριου αλόγου
Διάρκεια: 8 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης
ΦΑΣΗ Γ΄: Αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης (ΠΕ3)
Αντικείμενο: Το ΠΕ3 θα περιλαμβάνει την αξιολόγηση των επιπτώσεων του πληθυσμού άγριων αλόγων στις αγροτικές περιοχές. Επίσης, θα καταγραφούν οι στάσεις και οι αντιλήψεις των κατοίκων για την παρουσία των αλόγων στο νησί της Κεφαλονιάς και στην περιοχή της Ναυπακτίας και θα γίνει αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης με ποσοτικοποίηση των οικονομικών απωλειών ή/και οικολογικών ζημιών από την παρουσία του είδους στις περιοχές. Θα προταθούν διαχειριστικά μέτρα με εκτίμηση κόστους εφαρμογής, τα οποία θα είναι πρακτικά αποτελεσματικά και εφικτά, οικονομικά επιτρεπτά και περιβαλλοντικά και κοινωνικά αποδεκτά. Το ερωτηματολόγιο που θα χρησιμοποιηθεί για τα εργασίες της φάσης αυτής θα υποβληθεί από τον Ανάδοχο για έγκριση της Αναθέτουσας Αρχής.
Παραδοτέα:
ΠΕ3.1 Συμπληρωμένα ερωτηματολόγια
ΠΕ3.2 Τελική Έκθεση αποτελεσμάτων με ανάλυση των στάσεων και αντιλήψεων των κατοίκων των περιοχών μελέτης και τα προτεινόμενα διαχειριστικά μέτρα.
Διάρκεια: από την υπογραφή της σύμβασης μέχρι τις 31-12-2023.
Στην Τεχνική Προσφορά οι προσφέροντες θα πρέπει να περιλάβουν, κατ’ αντιστοιχία με τα κριτήρια βαθμολόγησης της παραγράφου 2.3.1 της παρούσας Διακήρυξης τα ακόλουθα: - Σαφήνεια και πληρότητα της προσφοράς ως προς την συνολική αντίληψη και κατανόηση του αντικειμένου και των απαιτήσεων και ιδιαιτεροτήτων της παρούσας υπηρεσίας. - Σαφήνεια, πληρότητα, ρεαλιστικότητα και επάρκεια/αποτελεσματικότητα της μεθοδολογίας και της προτεινόμενης προσέγγισης για την άρτια εκτέλεση/διεκπεραίωση της σύμβασης. - Περιγραφή της οργανωτικής δομής της ομάδας έργου, κατανομή ρόλων για την κάλυψη των ειδικών απαιτήσεων του Έργου και τρόπος επικοινωνίας του Αναδόχου με τα αρμόδια όργανα της Αναθέτουσας Αρχής. - Οργάνωση υλοποίησης, ροή του έργου, λειτουργία, ροή εργασιών και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της σύμβασης. Διάρκεια σύμβασης Από την υπογραφή της μέχρι τις 31-12-2023.
Πληρωμή του αναδόχου: Το Συμβατικό Τίμημα θα καταβληθεί τμηματικά όπως αποτυπώνεται παρακάτω: -
30% του συμβατικού τιμήματος (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ και όλων των νόμιμων φόρων και κρατήσεων) μετά την παραλαβή των παραδοτέων της Φάσης Α΄. –
30% του συμβατικού τιμήματος (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ και όλων των νόμιμων φόρων και κρατήσεων) μετά την παραλαβή των παραδοτέων της Φάσης Β΄. –
40% του συμβατικού τιμήματος (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ και όλων των νόμιμων φόρων και κρατήσεων) μετά την παραλαβή της των παραδοτέων της Φάσης Γ΄, η οποία θα αποτελεί και την οριστική παραλαβή των παραδοτέων του έργου.
