Σίμου

Η Σίμου, ανέκαθεν κεφαλοχώρι, είναι σκαρφαλωμένη στις ΝΔ υπώρειες του βουνού Καλπάκι. Η ίδρυσή της ανάγεται στους βυζαντινούς χρόνους και φαίνεται ότι ο Σίμος, στον οποίο οφείλει το όνομά της πιθανόν, να ήταν βυζαντινός φεουδάρχης της περιοχής. Το επίσημο όνομα είναι ο Σίμος, ενώ οι δημότες το θέλουν άκλιτο η Σίμου (ακούγεται και η Σίμη – Σίμ’). Ίχνη αρχαίας ζωής βρίσκονται στο Παλιοχώρι, το οποίο κατοικείται και σήμερα. Στη σημερινή περιφέρεια της Σίμου ΝΔ του οικισμού υπήρχε το χωριό Χαϊκάλι. Στη Χαϊκάλι έχουν επισημανθεί όστρακα διαφόρων εποχών. Η εγκατάλειψη του χωριού πρέπει να έγινε προ του 1815. Σήμερα αποτελεί ένα τοπίο εξαιρετικής ομορφιάς με πέτρινα χαλάσματα και πολλά καλοδιατηρημένα αλώνια

Στην είσοδο του χωριού από Ναύπακτο στέκει επιβλητικός και καλοκτισμένος ο ναός του Άι Γιώργη, κτίσμα της δεκαετίας του 1950. Η Σίμου το κατεξοχήν μαστοροχώρι της Ναυπακτίας διακρίνεται για την αρχιτεκτονική των σπιτιών της. Τα παλιά σπίτια του χωριού πετρόκτιστα, εντυπωσιακά δομημένα από ντόπιους μαστόρους αποτελούν στολίδι για όλη την περιοχή. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει το παραδοσιακό τριώροφο κτίριο του Δημαρχείου, που κτίσθηκε το 1900 ως κατοικία και εμπορικό κατάστημα. Αναγνωρίσθηκε ως διατηρητέο μνημείο διότι αποτελεί δείγμα της τυπολογίας των κτισμάτων της ορεινής Ναυπακτίας και η παρουσία του ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη ζωή του οικισμού και της ευρύτερης περιοχής. Ακριβώς από πάνω, σαν μπαλκόνι του χωριού, αναπτύσσεται ένα τρίγωνο με δυο διατηρητέα κτίρια, τον Ιερό Ναό της Γέννησης της Θεοτόκου, το Δημοτικό Σχολείο και πάνω απ’ αυτά το αρχοντικό των Ξυδαίων.

Ο Ιερός Ναός της Γέννησης της Θεοτόκου έχει ανακηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική ηπειρωτικού τύπου με χαρακτηριστικό καμπαναριό. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της ορεινής Ναυπακτίας. Ιστορικό διατηρητέο μνημείο έχει ανακηρυχθεί και το Σχολείο, λόγω της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του γραμμής, που κτίστηκε το 1900 με δαπάνη του κληροδοτήματος Ανδρέα Συγγρού. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα λαϊκού κτίσματος – σχολείου, το οποίο συνδυάζει τη λαϊκή παραδοσιακή αρχιτεκτονική και το πνεύμα της τοπικής αρχιτεκτονικής παράδοσης. Επίσης, όπως αναφέρεται στην απόφαση κήρυξής του ως διατηρητέο, αποτελεί κτίριο ειδικής λειτουργίας στο οποίο εκπαιδεύτηκαν πολλές γενιές κατοίκων της Κοινότητας σε εποχή που η διάδοση της ελληνικής γλώσσας ήταν δύσκολη στην Ελληνική Επαρχία. Σήμερα λειτουργεί ως αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου. Το αρχοντικό των Ξυδαίων ανήκε στην οικογένεια στρατιωτικών και πολιτικών ανδρών της περιοχής με εξέχοντα τον οπλαρχηγό Θύμιο Ξύδη, πολιτάρχη της Τριπολιτσάς που έπεσε ηρωικά στη μάχη στο Κρεμμύδι της Πυλίας. Προτομή του δεσπόζει στο κέντρο της Πλατείας ανάμεσα στην εκκλησία και το σχολείο.

Αξιοπαρατήρητα επίσης σημεία ενδιαφέροντος είναι: Ο ανακαινισμένος μύλος του Γιαννιά Μπουλέ, η κρήνη “Λιονταράκι” στο κέντρο του οικισμού, τοξωτή μεγάλη κρήνη από άσπρη λαξευτή πέτρα με ανάγλυφη κεφαλή λιονταριού, η Τρανή Βρύση στην έξοδο του χωριού, πετρόκτιστη με μικρό πετρογέφυρο διαμορφωμένη το 1999 από το Δασαρχείο, σταθμός για τους περαστικούς για να απολαύσουν το γάργαρο νερό της. Ιδανικός χώρος για περπάτημα η πευκόφυτη Δραγατσούλα, όπου μπορεί κανείς να καθίσει στο καφενείο που λειτουργεί τους καλοκαιρινούς μήνες. Απέναντι απ’ τον οικισμό υψώνεται το βουνό Καρδάρας όπου παλιά συναντιόνταν τα σύνορα της Σίμου, Δορβιτσάς και Ποκίστας. Στην κορυφή τα ερείπια του ξωκλησιού Άγιος Κωνσταντίνος. Από την κορυφή του η θέα είναι καταπληκτική σ’ έναν εκτεταμένο ορίζοντα. Η προσέγγιση στο βουνό διευκολύνεται από τον αμαξιτό χωματόδρομο που διανοίχτηκε τα τελευταία χρόνια. Προτού φθάσουμε στην κορυφή κελαρύζει η Καρδαρόβρυση με το αφίρι (πολύ κρύο) νερό. Άλλος συνοικισμός είναι ο Κάμπος (Σιμόκαμπος) με ενοριακό ναό την εκκλησία την Παναγιά τη Βαρνάκοβα. Αξιοθέατο είναι και το πέτρινο γεφύρι στον Πόριαρη που κτίσθηκε περί το 1885.